 |
| Mostar - Bosna Hersek |
"Savaş suçlusuyum..." diye bitiyor Bosna Savaşı üzerine çekilmiş film ve filmin sonunda şu çarpıcı bilgilere yer veriliyor: "3,5 yıl boyunca uluslararası topluluk Bosna'daki savaşa müdahale edip, savaşı durdurmada başarısız oldu. Saraybosna kuşatması modern tarihteki en uzun kuşatmaydı. Ülke genelinde, her iki Bosnalı'dan birisi evini terk etmeye zorlandı. Savaş sırasında, 50.000 kadar Bosnalı kadın tecavüze uğradı, bu durum ilk kez cinsel şiddetin, başlı başına bir insanlık suçu sayılmasına yol açtı. Bosna'daki savaş, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'daki en acımasız savaştı. 1995'ten sonra, Bosna-Hersek'te tedirgin bir barış ortamı hüküm sürdü. Hala anlaşmazlıklar var ve uzlaştırma çabaları devam ediyor. "
2011 yılı yapımı olan ve yönetmenliğini Angelina Jolie'nin yaptığı "In the Land of Blood and Honey" filmi senaryonun işlenişi ve çekimleriyle bizi etkilememiş olsa da ele aldığı konu nedeniyle ben seyretmeye değer buldum. Bu film ile beraber yakın tarihimizde Avrupa'nın göbeğinde işlenmiş insanlık suçları tekrar gündeme geldi. Ben izlemenizi tavsiye ederim. Ancak tabii ki kuşatmanın olduğu, savaşın geçtiği şehirleri görmek, kurşun delikleriyle dolu evlerin arasında dolaşmak, savaşın nasıl bir vahşet olduğunu hissetmek için Bosna-Hersek'e gelmelisiniz.
 |
| Mostar -Kurşun izleriyle dolu evler |
 |
| Mostar - Bosna Savaşı'nın izleri |
Bir mezarlık düşünün ki, mezar taşlarının hepsinin üzerinde ölüm yılı olarak 1993 yazsın...
 |
| Mostar - Bosna Savaşı'nın izleri |
 |
| Mostar - Bosna Hersek |
... ve belki de Bosna Savaşı'nın simgesi olan Mostar Köprüsü... Mostar'ı, Mostar Köprüsü'nü muhakkak gidin görün derim. Tarihte bu kadar önemli olan Mostar Köprüsü'nün önemini sizinle paylaşmak için 27.07.2010 tarihli Yeni Asır Gazetesi'nde çıkan Kadir Kemaloğlu'nun haberinden biraz alıntı yapmak istiyorum:
"Kanuni Sultan Süleyman'ın yaptırdığı Mostar Köprüsü 429 yıl ayakta kaldıktan sonra Sırp tanklarıyla yerle bir oldu.... Rivayete göre Osmanlı Sultanı Kanuni'nin Mimar Hayretttin'i, tahta destekler kaldırıldığında köprü yıkılırsa onu idam edeceğini söylediği ve mimarın o gün kendi mezarını kazmaya başladığı anlatılır. Ancak köprü sağlamlığını kanıtlarcasına 429 yıl ayakta kalmayı başarmış. Kentin erkeklerinin, nişanlılarına cesaretlerini kanıtlamak için düğün öncesinde köprüden Neretva nehrine atlamaları da köprünün ününe ün katmıştır. Mostar Köprüsü'nün iki ayağından birine Tara diğerine Helebiye adı verilir. Evliya Çelebi'nin de Tara adlı ayağının kulesinde (bu günkü devlet konukevi) üç ay kalarak seyahatnamesini yazdığı ve seyahatnamesinde nehrin bir yakasından diğerine uzanan, gökkuşağına benzettiği Mostar'ın, gezdiği 16 imparatorluk içerisinde benzersiz bir yapı olduğunu belirtmiştir. Köprüye ilk saldırı 1992'de Bosnalı Sırplar tarafından düzenlendi. Kasım 1993'te Hırvat tankları köprüye daha büyük bir zarar veren saldırılarına başladı. Kasım ayının sonunda ise köprü tamamen yıkıldı ve 456 kalıp taş Neretva'nın sularına gömüldü..."
429 yıl boyunca Neretva Nehri üzerinde farklı dinleri, milletleri birbirine bağlayarak barışın simgesi olan Mostar Köprüsü 1993 yılında yıkıldığında tüm dünyanın gözlerinin Bosna Savaşı'na çevrilmesine neden oldu. Artık o Bosna Savaşı'nın simgesiydi.
Bir Türk firmasının gerçekleştirdiği ve Türkiye başta olmak üzere Avrupalı ülkelerin destek verdiği projeyle 1997 yılında Mostar Köprüsü'nün yeniden inşasına başlanıldı. Bunun için Neretva Nehri'nin sularına karışan orjinal Mostar Köprüsü'nün beyaz kireç taşları dalgıçlar tarafından nehirden çıkartıldı. Aslına uygun yapılabilmesi için orjinal taşların benzerleri etraftaki maden ocaklarından çıkartıldı ve köprünün inşası tamamlandı. 2004 yılında ise Mostar Köprüsü geleneklere uygun olarak köyün gençlerinin köprü üzerinden Neretva Nehri'ne atlamalarıyla açıldı.
Bu köprü yakın tarihimize ışık tutuyor. Kurşun izleriyle dolu Mostar sokaklarında dolaşırken insan karamsarlığa düşerken, Mostar Köprüsü "farklılıkları birleştiren köprü" olarak dünyada hala kalıcı barışın olabileceğine dair umut tohumları atıyor insanın yüreğine...
 |
| Neretva Nehri - Mostar |
 |
| Mostar Köprüsü |
Geleneklere göre eskiden sevdiği kızla evlenebilmek için köyün gençleri Mostar Köprüsü'nden Neretva Nehri'nin serin sularına atlamak zorundaymış. Günümüzde ise bu geleneği turistlere göstermek için köprüden atlayan gençleri orada görmek mümkün. Oradan atlamak yürek ister...
 |
| Neretva Nehri |
 |
| Bayram Şerif Mübarek Olsun... |
2010 yılında Ramazan Bayramı'nın ilk günü biz Mostar'daydık. Bosnalı Müslümanlarla bayramlaştık, bayramı onlarla kutladık. Yakın tarihte çekilen tüm acılara rağmen sokaklarda bayram havası vardı...
 |
| Mostar sokakları |
Mostar'da ben meşhur Bosna yemeği Cevapcici'yle tanıştım. Çok yaşlı Bosnalı bir amcanın işlettiği küçük bir lokantada çok ama çok lezzetli Cevapcici yedik. Ben daha onun gibisini yemedim.
 |
| Meşhur Bosna Yemeği Cevapcici |
Biz Dubrovnik'ten Mostar'a arabayla gittik ve Mostar'da bir gün geçirdik. Sokaklarında dolaştık, Bosnalı Müslümanlarla bayramlaştık, güzel çarşısını gezdik, bir Türk Evi'ni gezdik ve lezzetli Cevapcici'yi yedik. Mostar'da geçirdiğimiz 1 gün boyunca farklı farklı duygulara büründük: Üzüldük, savaşa lanet okuduk, güzel insanlarıyla birlikte tekrar gülümsedik... Mostar'a muhakkak gidin. Mostar'a yaklaşık 2 saat uzaklıkta olan Saray-Bosna muhakkak gidilmesi gereken diğer bir şehir. Ancak biz Saray-Bosna'nın 2 saatte gezilebileceğini, o şehrin ruhunun 2 saatte anlaşılabileceğinin imkansız olduğunu düşündüğümüz için oraya başka bir zaman gitmenin daha doğru olduğuna karar verdik. Saray-Bosna kuşatmanın geçtiği şehir olması itibariyle yakın tarihte çok acılar çekmiş bir şehir ve bence muhakkak gidilip görülmesi ve en az birkaç gün zaman geçirilmesi gereken bir şehir.
Peki biz o gün Mostar şehri dışında nereleri ziyaret ettik?
Biz Mostar'a giderken yol üzerinde eski bir Osmanlı Köyü olan Poçitel Köyü'ne uğramayı ve orada bir Türk kahvesi içmeyi ihmal etmedik.
 |
| Eski bir Osmanlı Köyü: Poçitel |
 |
| Poçitel'de Türk kahvesi keyfi |
Poçitel Köyü 1444 yılında Osmanlılar tarafından fethedilmiş. Osmanlıların Adriyatik Kıyısı'nda geldiği son nokta olarak oldukça önemli. Yolları, binaları, herşeyi taştan olan bu köy şu anda Dünya Mirasları Listesi'nde. Bu köyde şu anda kimse yaşamıyor. Ancak köyde Osmanlılar zamanından kalmış cami ve Orta Çağ'dan kalmış Kale turistlerin ziyaretine açık. Biz bu köyü gezdikten, camiyi ziyaret ettikten sonra güzel bir kahve keyfi yaptık. Eğer Mostar'a Dubrovnik üzerinden gidiyorsanız yol üzerinde yer alan bu tarihi köye uğrayın derim.
 |
| Poçitel Köyü - Bosna Hersek |
 |
| Poçitel Köyü - Bosna Hersek |
Mostar dönüşü ise yol üzerinde yer alan Buna Nehri'nin Kaynağı Blagaj'ı ziyaret ettik. Dağların içindeki bir mağaradan çıkan sular bu nehrin kaynağını oluşturuyor.
 |
| Buna Nehri'nin Kaynağı Blagaj |
 |
| Buna Nehri'nin Kaynağı Blagaj |
Burayı özel kılan başka bir neden ise nehrin kıyısına kurulmuş 550 yıllık Bektaşi Tekkesi. Alperenler Tekkesi olarak geçen bu tarihi tekke bence görülmeye değer. Tekke içinde 1463 yılında Fatih Sultan Mehmed'in bir fermanı bulunuyor.
 |
| 550 yıllık Bektaşi Tekkesi: Alperenler Tekkesi |
 |
| 550 yıllık Bektaşi Tekkesi: Alperenler Tekkesi |
Tekke'nin bahçesinde ise lokumla beraber servis edilen tavşan kanı çay bayram günü bizi mutlu etti.
Bu güne ait son aktivitemiz ise yol üzerinde yer alan Kravice Şelaleleri'ydi. Burayı biz daha önceden hiç duymamıştık. Mehrin arkadaşımız tatil öncesi yaptığı araştırmalar sayesinde bulmuş burayı. İyi ki de bulmuş. Bu cennete benzeyen, ağaçlar içine gizlenmiş şelaleler görülmeye değer bence.
 |
| Kravice Şelaleleri - Mostar yakınları |
 |
| Kravice Şelaleleri - Mostar yakınları |
 |
| Kravice Şelaleleri - Mostar Yakınları |
Bosna Savaşı'nın izindeydik bu sefer...Savaşın izlerini en çarpıcı şekilde yansıtan Mostar sokaklarında gezdik, kurşun delikleriyle dolu evler arasında dolaştık, ölüm tarihi 1993 olan mezar taşlarıyla duygu yüklü anlar yaşadık... Ve bu savaşın simgesi haline gelmiş Mostar Köprüsü'yle dünya insanlığı için hala umut olduğunu gördük, mutlu olduk ...
Değerli yorumlarınızı bekliyorum.
Gökçe Demirci
(08-19.09.2010 Balkanlar Tatilinden)
Hırvatistan - Bosna Hersek - Karadağ Tatil Notları 2. Kısım: Mostar - Bosna Hersek
Bu yazı dizisinin diğer kısımlarına aşağıda yer alan linklerden ulaşabilirsiniz:
Bayramda Hırvatistan'ı gezeceğiz, Mostar'ı da araya sıkıştırmayı düşünüyoruz. Hem Hırvatistan, hem de Mostar yazılarınızdan çok yararlandım, teşekkür ederim.
YanıtlaSilMerhaba Melike Hanım,
Silmesajınız için çok teşekkür ederim.
Blog notlarımın size faydalı olmuş olması ne güzel. Size şimdiden iyi bayramlar, iyi tatiller.
Sevgiler Gökçe